Phuhlam le lehrulhnak cu bawipa ta

Rom. 12:19 Phuhlam cu keimah ta asi, keimah nih ka lehrulh hna lai, tiah Bawipa nih a ti

Nai hrawng cu mail kan rel mi ah lung a fak mi a tam ngaingai: kum 4 nu te a sual pi hei ti; taxi mawngtu nih a tlik pi hna hei ti; Australia ah a fanu le kha nupi ah aa ser hna hei ti hna a si i ruah ah hin lung a fak ngaingai. Kan hmaiah a dik lo ngai in thil a cang mi kan hmuh ton tikah zeihmanh kan i pehtlaih lo hmanh ah kan lung a fak i lehrulh colh kan duh ton. Pathian kan zumhnak ah minung kan sinak in a har ngaingai mi pakhat cu, thil a dik lo mi kan hmuh tikah lehrulh colh kan duh nak hi asi. Thil ttha lo a tuah tu pa/nu kha a tuah man, a sual man intuar colh seh ti kha kan duh ton. A bikin a ingtuartu chungkhar kan siahcun lehrulh colh kan duh. Lehrulh colh lo ah cun kan thin a sau kho lo i, kan thin zong kan i sum kho lo.

Manila i khrifabu ngan pakhat a si mi, Christ Commission Fellowship i an pastor Peter Tanchi fanu cu misual pawl nih an tlaih hrem. Cu nu cu aa dawh taktak. An tlaih hrem hnu ah zeihmanh har nak cu an pe lo. A tlaihhrem tu pawl cu an tlaih khawh hna nain, Peter Tanchi nih cun, ka ngaih thiam hna ati. Micheu nih cun an duh lo ngaingai, sualnak an tuah ning tein dingfel tein an bia ceih piak ding asi ko, hmailei ah a lem sual hna lai tiah a phunphun in an chim. Peter Tanchi nih Pathian ka zumhnak hi, hi ka ah ka hman lo ah cun khoi ka ah dah ka hman te lai a ti ve. Kan nih si uh sihlaw zeitindah kan um cio hnga! Desmond TuTu nihcun “Pathian nih a fapa Khrih thawng in ngaihthiam mi kan si caah, ngaihthiamnak ti mi chungah kan um dih. Cucaah, kan duh zong, duh lo zongah mi ngaihthiam le ngaihthiam mi si kha kan rian le kan tuah awk hrim asi” ati.

Dingfelnak (justice) timi hi kan duh ding le kan kawl ding hrimhrim asi ko, asinain lehrulhnak le phuhlam tu hi cu kan tuah ding asi lo (Mikah 6:8). Zeicatiah, Pathian ta a si (Rom. 12:19), Pathian ta asi mi kha kan mah nih kan i lak awk asi lo. Minih kan cungah fahnak an tuah tikah, kan rian cu ngaihthiam tu kha asi (Mathai 5:44). Pathian nih an tuah ning, an tuh ning tein a zun ter te ko hna lai (Gal. 6:7). Cucaah kan mah nih kan lung a sau lo i phuhlam le lehrulhnak kan tuah ah cun, Pathian kan bochan lo mi asi hlei ah, Pathian nak in a fimdeuh ah kan i chiah cang tinak asi hnga. Nihin ah ngaihthiam khawh lo mi na ngeih mi minung hna an um sual maw? a ngaingai ah cun, mi kan huat, kan ngaih thiam lo mi hna hi kan mah dakaw kan rethei deuh, kan tuar deuh ton cuh. Nun nuamh na duh maw? Dalai Lama nih cun “nun nuamh na duh ah cun, mi cung ah dawtnak, velngeihnak le ngaihthiamnak va ngei” a ti.

Cucaah Bawipa ta a si ko mi; kan ta le kan rian a si lo mi phuhlam le lehrulhnak cu tuah hna hlah uh sih law; tuah duhnak lehduhnak thinlung kan ngeih zong ah i sum zau in Pathian nih a kan fial mi ngaihthiamnak tu kha kan nun ah langhter hna uh sih. Cutin kan tuah ah cun Pathian sinah hnangamnak kan hmu lai i kan nun a nuam lai!

Pahniang

Manila, Philippines

Khi ka ah

1 Siangpahrang 17:4 “keimah nih langak hna cu khika ah nangmah kha rawl pek awkah nawl ka pek cang hna,” tiah a ti

Pathian nawl ngaih poah ah hin cun kan nun ah khuaruah har thil ton mi tete a um peng ko lai. Zeiruangah Pathian thil tuah mi khuaruah har lianngan sunparnak kan ton/hmu lo tiah cun, a nawl kan ngaih lo caah si. A nawl kan ngaih lo tikah kan hal mi zong kan ngah lo i, khuaruah har thil zong kan tong ti lo. Cucaah, Isaiah 1:19 chungah Ka bia nan ka ngaih paoh ahcun, ram nih a chuahtermi thil ṭha kha nan ei hna lai a ti.

Elijah nun in cawn awk ngaingai a si mi pakhat cu: Pathian nih Elijah a ei awk hi a um nak ah direct in a pe lo, Pathian nih a kal ter nak hmun khi ka ah ti mi (Kherith tivate) ah a va kal longlong ah ei awk a ngeih ding kha asi. Pathian nih langak kha Elijah a um nak hmun ah rawl a pek ter mi si loin, khi ka ah ti mi Pathian nih aa thuh ter nak hmun, Kherith tivate tu ah khan asi. Pathian nih khi ka ah a ti mi hmun ah cun va kal hlah sehlaw ei awk ngei lo in a thi kho men, cucu Pathian nih ei awk a pek lo mi si lo in, amah tu kha Pathian nih a chim mi, khi ka hmun ah cun a va kal lo tu caah khan a si hnga.

Pathian nih a mifa vial te hi a kan dawt tuk caah kan herh mi a kan pek dih. Cu asiah, zeiruangah kan ngah lo? Pathian nih a biakam aa let than caah maw si hnga? A si lo! Kan mah tu kha a kan fial mi khi ka ah ti mi hmun ah kan va kal lo ca tu ah khan asi deuh. Kan dih lak nih, khi ka ah ti mi hmun kan ngei cio dih hna, cucu Pathian nawl ngaih nak hmun asi i, cu ka hmun ah cun Pathian khuaruah har in aa phuan nak ding hmun cu asi. Khi ka ah ti mi hi kan i fiang ngaingai a hau cang. Tahchunhnak ah, Pathian nih pe uh law, pek nan si ve lai (Luka 6:38) a kan ti. Kan pe hlan lo poah kha cu khi ka ah kan um rih lo tinak si, kan pek long ah khan khi ka hmun ah cun kan um i, cu khi ka ah cun pek kan si ve lai ding mi kha asi. Khi ka ah ti mi cu um nak kel ah um peng kha a si bal lo. Thlarau lei zong ah a san deuh nak ah a kan tinh piak mi khi ka ah ti mi a um peng. 1 Siangpahrang 17:9 ahcun khi ka ah ti mi bia fang hi voi hnih tiang a um.

Pathian nih hin minung kan herh bau mi caah zeipoah a tuah khawh ko. A tuah zong a kan tuah piak ko. Asinain, cu a kan tuah piak mi cu kan co nak hnga ding caah: thim awk, tuah awk, zulh awk a kan pek hmasa lengmang mi a um. Cu hna zong cu amah he naih tein um longah kan theih khawh i, zei kan rel lo ah cun zei aw hmanh kan thei kho ve lai lo i, khi ka ah a ti nak hmun zong kan thei lai lo. Cucaah, nihin ah khi ka ah ti mi hmun hi kan theih fiang i kan va panh asiah cun, khuaruah har Pathian sunparnak kan hmuh lai i a thluachuahnak phuntling he a kan um pi nak hmun cu asi lai.

Pathian lung ton nak, Khrih chung i him nak khi ka ah cun panh cio hna uh sih!

Pahniang

Manila, Philippines

Galili tili le Rili Thi nih a kan hmuhsak mi

Lam. 20:35 Pek lei ah hin hmuh lei nak in thluachuahnak a um deuh

Nunnak ti mi i a nuamhnak a muru cu Pathian he kan i pehtlaihnak le pakhat le pakhat kan i pehtlaihnak ah hin a um. Minung cu mah long tein um peng hi a celh lo mi kan si. Abik in kan nih laimi hna cu chungkhat cingla rualchan a daw mi, hawikom a daw mi, miphun a daw mi kan si. Pakhat le pakhat zohkhenh a duh mi kan si. Jesuh nih pakhat le pakhat i daw uh, i zohkhenh uh a ti mi hi kan lai nundan teah a rak um ngaingai ve ko. A bu piin um, bia i ruah, i nuam, social hna tuah a duh ngaingai mi kan si. Cucaah, ramdang phanh tikah, kan khua kan ram kan um dan te kha kan ngai tuk ton. Asinain, ramdang kan phanh tikah (abikin Nitlak lei le Europe lei) micheu khat cu an mah pawl umdan (mah te long um, isolation ) nih a kan den hnawh i, keimah tein ka nung kho ko ti mi ruah nak he kan um tikah, khua le ram caah, miphun caah, unau chungkhat hna caah khua ruat ti lo in; thawh le khuan a tam, kanmah tein pei kan tuan, kan rak i zuam ve ko hna cu tiah kan ti i, i hawikomhnak (chiat/tthat bu) tibantuk in hruai mi ah pehtlaihnak hna, thawh le khuan hna a pe duh lo mi, chawnh le biak a har ngaingai mi kan um pah thluahmah cang. Hmailei fa le nau chan chinchin ah cun hinak in a har chinchin te lai.

Palestine ram ah hin Galili tili le Rili Thi tiin pahnih a um. An pahnih hi an i dan ngaingai! Galili tili cu ti thiang si, din khawh si, lio khawh asi, Jordan tiva in a luang (tiva a lutnak zong a um i a chuahnak zong a um), nga a tam, minung zong nih an fuh, pongkam ah mi tampi nih khua an sak hnawh.

Rili thi tu cu, a min bang, zeipoah kha a thi! Ti a luh nak long um i a chuah nak um lo. Nga zong an nung kho lo, a al tuk nak ah hin din sual cun paw fak colh, i lio awk zong a ttha lo i tichung pil awk zong a har ngaingai. Zeihmanh zong a nung kho lo i a pongkam zongah Galili tili bantukin mi zong nih an fuh lem lo i, khua an sak hnawh duh lem lo.

Zeidah an i dannak? Galili nih cun a luhnak zong um i a chuahnak zong um. Rili Thi tu cu a luhnak long um i a chuahnak um ti lo. Galili cu a ngah long si lo in a pek than, Rili Thi cu a ngah long ngah i a pe ti hna lo, a mah caah aa chiah dih, amah ca long aa ruat kan ti lai cu. Cutikah mizong nih an fuh duh lo i, hnawn mi ah aa cang.

Christopher Chapman nih,

Ka pek ah ka ngeih

Ka hman ah ka ngah

Kaa chiah ah a lo (a tlau) a rak ti.

Thluachuah kan hmuh mi hna hi mi caah, a herhnak ah, bomhchanhnak ah, i hawikomhnak i hruaitu hna nih thawh khuan ding an ti mi hna ah kan chuahter ve lo asi ahcun Rili Thi ban tuk kan si lai i minih hnawn mi kan si sual lai. Zeitluk a nung kho mi, a rum mi kan va si zongah mi nih hnawn mi, i hawikomhnak bu hna nih ngamh ti lo mi kan si ahcun nun man a ngei lo mi kan si cang. Micheu khat cu biakinn ah chuah pi mi long hi Pathian sinah a phan tiah kan ruah ton. Matt. 25:34-40 ah hin fiang tein a chim.

Cucaah, pek lei ah hin hmuh lei nak in thluachuahnak a um deuh ti mi hi i tlaih hna uh sih law, kan thluachuah cu Galili tili bantuk in luan ter ve hna uh sih.

Pakhat hnu pakhat

Deut. 7:22, Bawipa nan Pathian nih hi miphun hna cu nan hmaiah duhsah duhsah in a ṭhawl hna lai……….., hmakhatte ah nan ṭhawl dih hna lai lo.

Bing nih a lem (swei) tuk cang mi hna khi duhsah duhsah tein, tlawm deuh tete in an pek hna i a hnu ah cun zuu te hna kha an pek hna, an thumh deuh lengmang i a donghnak ah cun an i sum (phiat) khawh thai. Voi khat te ah direct in phiat ter cu a ngah lo, an pumsa nih a celh lo i rawknak tu a chuak deuh ti asi. Ka hawipa pakhat cu kuak kaa phiat nakah a ti i khaini tu kha a hmawm, adonghnak ah cun kuak a zuk mi nak in khaini a hmawm mi tu kha a zual deuh ngaingai in a um cang. Cu bantuk phiat dan kha cu a tha hawi lo. Ka hngakchia lio ah ka nu nih ka upa pakhat a rak ti bal mi cu, ziah, camping hna na kai na kai i zuu hi na ding peng rih ko ee, a ti. Ka upa nih a leh mi cu, an kan cawnpiak nak ah pei, rua cu duhsah duhsah tein a hnah a ttil te lai an kan ti cu, kei zong duhsahduhsah in ka hlawnh ve te ko hna lai cuh a ti ve. Asinain, kum sau pi tiang amah kel asi peng ko. Ka upa nih khan a theory cu a rak theih ko nain, a rak tuah lo, a rak zulh lo. Cucaah, Khrihfa kan sinak ah hin Pathian kong theih le chimh khawh ngaingai nak in kan nun ah langhter i nunpi tu kha a biapi deuh mi asi. Kan tuah awk a si mi le kan hrial awk asi mi hna hi a ngaingai ah cun kan theih ko hna, kan tuah duh lo lengmang tu kha asi. Duhsah duhsah tein hloh zong kan i zuam duh lo. Kan hnuzarh ah thinlung rumnak kong kan chim. Cu kan thinlung rumnak cu duhsah duhsah tein kan hloh ding kha asi.

Pathian nih Israel mi hna Kanan ram lei a hruai hna lio ah hin step by step tein a hruai ton hna. An hruai khawh, an uk khawh tawk in a pek lengmang hna. Cu ti a tuah zong cu Pathian kha an bochan khawh deuh nak hnga, zumhnak in an kal khawh deuh nak hnga caah asi ve.

A can ah cun, an pianthar bakah zeipaoh kan hlawnh ter dih hna, love song ngaih tiang hmanh micheu cu kan sianh ti hna lo. Cu tikah hawikom zong an ngei kho ti lo i, hawi sinah an ni tlum ti lo, an biachim mi le an thawngtha chimh mi tiang kha ngaihpiak duh lo nak tiang a chuak cang.

Kan thinlung chung i a um mi, lo vah rih lo mi ram kau pi kha duhsah duhsah tein kan vat thluahmah ding tu asi. Thla na cam deuhdeuh i, Bible na rel deuhdeuh ahcun Pathian duhnak kha na thei chin lengman lai i na vat ding lohma kha na fiang chin lengmang lai. Pathian nih a kan vat ter mi tiang kha vat lengmang ding asi ko. Hakkau tuk zong a tha lo. Kan hak a kau tuk si cun mi he kan i pehtlai nakah a har chinchin sual lai. Cucaah, kan hloh awk, kan vat awk, kan hlawnh awk asi mi kha pakhat hnu pakhat duhsah duhsah tein a thianh khawh lengmang mi le pitling nun lei ah a panh chin lengmang tu kan si nak hnga Pathian nih thluachuah rak kan pe hram ko seh!

Pahniang

Manila, Philippines